Thaumatomyrmex manni

Rodzina \| Family:	Formicidae
Podrodzina \| Subfamily:	Ponerinae
Plemię \| Tribe:	Ponerini
Rodzaj \| Genus:	Thaumatomyrmex
Gatunek \| Species:	T. manni

Thaumatomyrmex manni photo gallery

Opis Thaumatomyrmex manni

1. Wstęp

Thaumatomyrmex (Mayr, 1887) to niewielki, bo liczący zaledwie 13 opisanych gatunków, tajemniczy rodzaj mrówek z podrodziny Ponerinae (Lepeletier de Saint-Fargeau, 1835). Są to mrówki zbierane wyjątkowo rzadko, a co za tym są słabo poznane. Wiele cech jest wspólnych dla wszystkich gatunków z rodzaju, dlatego poniższy opis dotyczy bardziej Thaumatomyrmex ogólnie, niż ściśle T. manni (Weber, 1939), który nie pojawia się w publikacjach często.

2. Występowanie

Na podstawie prac naukowych występuje w Boliwii, ale okaz z antweb, oraz te sfotografowane przeze mnie, pochodzą z Gujany Francuskiej, co może sugerować szerszy zasięg. W Gujanie Francuskiej znaleziono je w lesie mglistym. Wyjątkowo rzadkie zbieranie próbek tego rodzaju jest prawdopodobnie spowodowane nieodpowiednimi metodami połowu, a przesiew ściółki metodą Winklera zdaje się być najbardziej efektywny (Delabie i in. 2000).

3. Budowa gniazda

Wszystkie zebrane kolonie Thaumatomyrmex gniazdowały w naturalnych zagłębieniach, np. pod korą martwych drzew (Mann 1922, Kempf 1975), w muszlach ślimaków (Jahyny i in. 2003) itp., same mrówki prawdopodobnie nie potrafią drążyć komór.

4. Wygląd

Thaumatomyrmex wyróżniają się żuwaczkami uzbrojonymi w trzy długie zęby. U T. manni błyszczące głowa, tułów i odwłok są smoliście czarne, kontrastując z jasnymi odnóżami, czułkami i żuwaczkami. Te ostatnie są osadzone na szeroko rozstawionych, wąskich wypustkach głowy. Ta jest wyraźnie szersza niż długa. Na uwagę zasługuje także ciekawy wygląd propodeum, którego tylna krawędź jest prawie prosta i opada pod kątem ok. 90°.

Nietypowy jest także wygląd mrówki widzianej z góry, zwłaszcza odwłok wyglądający jak gdyby jego bryłę przecięto w ⅓ długości, a wrażenie takie wywołuje rozszerzający się ku tyłowi pomostek przyjmujący podobną szerokość, co reszta odwłoka w przedniej części.

5. Struktura kolonii

Znane są jedynie robotnice T. manni, więc nie wiadomo jak wygląda rozmnażanie się tego gatunku. U innych z rodzaju wykazano obecność gamergate (Jahyny i in. 2002), podobnie do np. Harpegnathos saltator (Jerdon, 1851). Vazquez i in. 2010 opisali także królową u T. atrox (Mann, 1922). U niektórych gatunków średnia wielkość kolonii wynosi mniej niż 5 robotnic, a największe zebrane kolonie liczyły dziewięć robotnic (Jahyny i in., 2002), tym samym rodzaj ten tworzy najmniejsze kolonie spośród całej rodziny, przebijając Pseudoneoponera sublevis (Emery, 1887), której kolonie liczą do 18 robotnic (Higashi i in., 1994).

6. Odżywianie

Wykazano, że jedynym pokarmem są Penicillata (Latrielle, 1831), czyli niewielkie dwuparce o miękkim oskórku. Żaden inny pokarm nie był przyjmowany w warunkach laboratoryjnych (Delabie i in., 2000). Stawonogi te są opatrzone licznymi włoskami, które skutecznie chronią je przed drapieżnikami. Thaumatomyrmex specjalizują się w polowaniu na nie, a charakterystyczne żuwaczki umożliwiają chwytanie owłosionej ofiary. Dwuparzec zabijany jest za pomocą żądła i obierany z włosków w gnieździe przy użyciu przednich odnóży. (Brandão i in., 1991)

7. Behawior

Mogą żerować na drzewach, ale częściej znajdywane są w ściółce (Weber 1942, Kempf, 1975, Delabie i in. 2000). Robotnice furażerują samotnie (Brandão i in., 1991).

8. Etymologia

Nazwa Thaumatomyrmex składa się z dwóch wyrazów pochodzących z języka greckiego:

„Thaumato-” pochodzi od słowa „thauma” (θαῦμα), które oznacza „cud” lub „dziw”.
„-myrmex” (μύρμηξ) to greckie słowo oznaczające „mrówkę”.

Łącząc te dwa elementy, nazwę Thaumatomyrmex można przetłumaczyć jako „cudowna mrówka” lub „zadziwiająca mrówka”.

Nazwa gatunkowa „manni” nie ma bezpośredniego znaczenia w języku łacińskim lub greckim. Jest to przykład nazwy epitetowej, która zazwyczaj jest tworzona na cześć osoby związanej z odkryciem lub badaniem danego gatunku. W przypadku nazw gatunkowych kończących się na „-i” lub „-ii”, są to najczęściej formy dopełniacza łacińskiego, używane do upamiętnienia mężczyzny.

W tym kontekście, „manni” prawdopodobnie odnosi się do nazwiska Williama M. Manna, amerykańskiego entomologa żyjącego w latach 1886-1960, który był znany z badań nad mrówkami. Opisał on m.in. gatunek Thaumatomyrmex ferox. Jednak bez potwierdzenia w literaturze naukowej, jest to tylko przypuszczenie.

Description of Thaumatomyrmex manni

1. Introduction

Thaumatomyrmex (Mayr, 1887) is a small and mysterious genus of ants from the subfamily Ponerinae (Lepeletier de Saint-Fargeau, 1835), consisting of only 13 described species. These ants are collected extremely rarely, and consequently, they are poorly understood. Many characteristics are shared among all species of the genus, therefore the following description pertains more to Thaumatomyrmex in general, rather than specifically to T. manni (Weber, 1939), which rarely appears in publications.

2. Distribution

Based on scientific literature, it occurs in Bolivia, but specimens from AntWeb and those photographed by me come from French Guiana, which may suggest a wider distribution range. In French Guiana, they were found in cloud forest. The exceptionally rare sampling of this genus is likely due to inadequate collection methods, with the Winkler litter sifting method appearing to be the most effective (Delabie et al. 2000).

3. Construction of the nest

All collected Thaumatomyrmex colonies nested in natural cavities, e.g., under the bark of dead trees (Mann 1922, Kempf 1975), in snail shells (Jahyny et al. 2003), etc., and the ants themselves are probably unable to excavate chambers.

4. Appearance

Thaumatomyrmex are distinguished by their mandibles armed with three long teeth. In T. manni, the shiny head, thorax, and gaster are pitch-black, contrasting with light-colored legs, antennae, and mandibles. The latter are mounted on widely spaced, narrow projections of the head. The head is distinctly wider than long. Also noteworthy is the interesting appearance of the propodeum, whose posterior edge is almost straight and descends at approximately 90°.

The appearance of the ant viewed from above is also unusual, especially the gaster which looks as if its mass was cut at ⅓ of its length, and this impression is created by the posteriorly widening petiole reaching a similar width as the anterior part of the rest of the gaster.

5. Colony structure

Only workers of T. manni are known, so the reproduction of this species remains unknown. In other species of the genus, the presence of gamergates has been demonstrated (Jahyny et al. 2002), similar to, for example, Harpegnathos saltator Jerdon, 1851. Vazquez et al. 2010 also described a queen in T. atrox Mann, 1922. In some species, the average colony size is less than 5 workers, and the largest collected colonies contained nine workers (Jahyny et al., 2002), thus making this genus the one with the smallest colonies among the entire family, surpassing Pseudoneoponera sublevis (Emery, 1887), whose colonies contain up to 18 workers (Higashi et al., 1994).

6. Nutrition

It has been demonstrated that the only prey are Penicillata (Latrielle, 1831), which are small millipedes with soft integument. No other food was accepted under laboratory conditions (Delabie et al., 2000). These arthropods are covered with numerous bristles that effectively protect them from predators. Thaumatomyrmex specialize in hunting them, and their characteristic mandibles enable them to grasp the bristly prey. The millipede is killed using the sting and is stripped of its bristles in the nest using the front legs. (Brandão et al., 1991)

7. Behavior

They can forage on trees, but are more frequently found in leaf litter (Weber 1942, Kempf, 1975, Delabie et al. 2000). Workers forage solitarily (Brandão et al., 1991).

8. Etymology

The name Thaumatomyrmex consists of two words derived from Greek:

„Thaumato-” comes from the word „thauma” (θαῦμα), which means „wonder” or „amazing”.
„-myrmex” (μύρμηξ) is the Greek word for „ant”.

Combining these two elements, the name Thaumatomyrmex can be translated as „wonderful ant” or „amazing ant”.

The species name „manni” has no direct meaning in Latin or Greek. It is an example of an epithet name, which is typically created to honor a person associated with the discovery or study of the species. In the case of species names ending in „-i” or „-ii,” these are usually Latin genitive forms used to commemorate a male.

In this context, „manni” likely refers to William M. Mann, an American entomologist who lived from 1886 to 1960 and was known for his research on ants. Among other species, he described Thaumatomyrmex ferox. However, without confirmation in scientific literature, this remains a supposition.

Bibliografia / References

Brandão C. Diniz J., Tomotake E. 1991. Thaumatomyrmex strips millipedes for prey: a novel predatory behaviour in ants, and the first case of sympatry in the genus (Hymenoptera: Formicidae). Insectes Sociaux, 38: 335-344.
Delabie J.H.C., Fresneau D., Pezon A. 2000. Notes on the ecology of Thaumatomyrmex spp. (Hymenoptera: Formicidae: Ponerinae) in southeast Bahia, Brazil. Sociobiology, 36: 571-584.
Seigo Higashi, Fuminori Ito, Naoto Sugiura, Kohsuke Ohkawara, Worker’s age regulates the linear dominance hierarchy in the queenless ponerine ant, Pachycondyla sublaevis (Hymenoptera: Formicidae), Animal Behaviour, Volume 47, Issue 1, 1994,Pages 179-184
Jahyny B., Delabie J., Fresneau D. 2002. Mini-sociétés sans reine chez le genre néotropical Thaumatomyrmex Mayr, 1887 (Formicidae : Ponerinae). Actes des Colloques Insectes Sociaux, 15: 33-37.
Jahyny B., Ramos L.S., Lacau S.. Fresneau D., Delabie J.H.C. 2003. A guilda de Formicidae que nidifica em conchas de gastropodes terrestres nos agrossistemas cacaueiros do sudeste da Bahia. XVI Simpósio de Mirmecologia, 14 a 19 de setembro de 2003- Florianópolis, SC, Brasil: p. 426-428.
Kempf W. 1975. A revision of the Neotropical ponerine ant genus Thaumatomyrmex Mayr (Hymenoptera: Formicidae). Studia Entomologica (N.S.), 18:95-126.
Mann W.M. 1922. Ants from Honduras and Guatemala. Proceedings of the U.S. National Museum, 61: 1-54 Miriam Vazquez,
Shawn T. Dash, and William P. Mackay „Description of the Gyne of the Ant Thaumatomyrmex ferox Mann, 1922 (Hymenoptera: Formicidae),” Entomologica Americana 116(3), 25-28, (1 July 2010).
Weber N.A. 1942. The genus Thaumatomyrmex Mayr with description of a Venezuelan species (Hym.: Formicidae). Boletin de Entomología Venezolana, 1: 65-71.