Polyergus rufescens

European Amazon Ant

Mrówka amazonka

Rodzina \| Family:	Formicidae
Podrodzina \| Subfamily:	Formicinae
Plemię \| Tribe:	Formicini
Rodzaj \| Genus:	Polyergus
Gatunek \| Species:	P. rufescens

Polyergus rufescens photo gallery

Opis Polyergus rufescens

1. Wstęp

Polyergus rufescens (Latreille 1798) – mrówka amazonka – jedna z ciekawszych europejskich mrówek. Ze względu na budzące podziw strategie pozyskiwania niewolników oraz wygląd jest ciekawym i pożądanym gatunkiem w hodowli. Łatwo je rozpoznać ze względu na sierpowate żuwaczki.

2. Występowanie

Zachodnia i Centralna Palearktyka: zasięg od Półwyspu Iberyjskiego do Syberii. Zasiedla suche łąki z licznymi populacjami Serviformica. (Seifert, 2018)

3. Budowa gniazda

Gniazda większe od gniazd gospodarza. Kolonie są monoginiczne, zawsze niewolnic jest kilkukrotnie więcej niż amazonek. Pewne gniazdo w Kazachstanie szacunkowo liczyło ponad 10 000 P. rufescens i ponad 80 000 niewolnic (Seifert, 2018). Samce są produkowane w większości przez robotnice (Brunner i in. 2005).

4. Strategia zakładania kolonii

Loty godowe przypadają na lipiec-wrzesień i odbywają się w gorące, spokojne dni (Seifert, 2018). Kopulacja ma miejsce w powietrzu lub na powierzchni ziemi (Mori i in. 1994). Rójkowa królowa nie jest w stanie samodzielnie założyć kolonii. Po zaplemnieniu wnika do gniazda mrówek z podrodzaju Serviformica, gdzie zabija królową gospodarza. Udaje jej się to dzięki uległej postawie wobec robotnic (Emery, 1911) i wydzielinie gruczołu Dufoura. Wydzielina ta, jak wykazano eksperymentalnie, powoduje także spadek agresji robotnic F. cunicularia wobec F. rufibarbis posmarowanych ową substancją (Mori i in., 2000).

Królowa po rójce może powrócić do gniazda macierzystego, skąd potem wyruszy wraz z orszakiem robotnic napadających na kolonię żywiciela, by pozostać w rabowanym gnieździe (Mori i in. 1994).

5. Struktura kolonii

Podobnie jak Formica sanguinea (Latreille 1798), amazonki są łowcami niewolników, jednak znacznie bardziej zaawansowanymi i wyspecjalizowanymi. Ich sierpowate żuwaczki czynią je niezdolnymi do wykonywania prac przy gnieździe, opiekowania się potomstwem, czy nawet zdobywania pożywienia, jednak są świetną bronią, która z łatwością przebija pancerze innych mrówek. Przydaje się to podczas rajdów na gniazda mrówek Serviformica. Te wyprawy są inicjowane przez zwiadowców, którzy rekrutują nawet tysiące robotnic, przy czym niewolnicy rzadko biorą w nich udział. W zwartych kolumnach mrówki podążają za zapachowym szlakiem, wlewają się do atakowanego gniazda i szybko opuszczają je ze zrabowanym potomstwem (Wilson 1971).

Polyergus nie ma powodu, by zabijać robotnice napadanych gatunków, więc robi to tylko, gdy te próbują się bronić. Różni się tym samym od F. sanguinea, których rajdy często prowadzą do rzezi. Zbójnice nie są uzależnione od niewolników tak jak amazonki, więc ich wyprawy obejmują głównie zdobywanie pożywienia i eliminowanie konkurencji (Seifert, 2018).

Gatunki niewolników: F. cunicularia (Latreille 1798), F. fusca (Latreille 1758), F. rufibarbis (Fabricius 1793), F. gagates (Latreille 1798), F. clara (Forel 1886), F. cinerea (Mayr 1853), F. fuscocinerea (Forel 1874), F. gerardi (Bondroit 1917), F. tianshanica (Seifert&Schultz 2009).

Napady na gniazda Formica s. str. często kończą się niepowodzeniem (Czechowski, 2007), a kolonie łączące zniewolone kopcówki i amazonki są niestabilne i podatne na wewnętrzne konflikty (Seifert, 2018).

Description of Polyergus rufescens

1. Introduction

Polyergus rufescens (Latreille 1798) – Amazon ant – one of the more interesting European ants.

Due to their impressive slave-raiding strategies and appearance, they are an interesting and sought-after species in ant keeping. They are easily recognizable by their sickle-shaped mandibles.

2. Distribution

Western and Central Palearctic: range extends from the Iberian Peninsula to Siberia. Inhabits dry meadows with numerous Serviformica populations. (Seifert, 2018)

3. Construction of the nest

Nests are larger than those of the host species. Colonies are monogynous, with slave workers always outnumbering Amazon ants several times over. A certain nest in Kazakhstan was estimated to contain over 10,000 P. rufescens and over 80,000 slave workers (Seifert, 2018). Males are mostly produced by workers (Brunner et al. 2005).

4. Colony foundation strategies

Nuptial flights occur in July-September and take place on hot, calm days (Seifert, 2018). Mating occurs in the air or on the ground (Mori et al. 1994). A newly-mated queen cannot establish a colony independently. After mating, she infiltrates a nest of ants from the subgenus Serviformica, where she kills the host queen. She succeeds in this due to her submissive behavior towards the workers (Emery, 1911) and the secretion from her Dufour’s gland. This secretion, as shown experimentally, also causes a decrease in aggression of F. cunicularia workers towards F. rufibarbis workers when they are coated with this substance (Mori et al., 2000).

After the nuptial flight, the queen may return to her maternal nest, from where she will later depart with an escort of raiding workers to invade a host colony and remain in the raided nest (Mori et al. 1994).

5. Colony structure

Like Formica sanguinea (Latreille 1798), Amazon ants are slave raiders, but much more advanced and specialized. Their sickle-shaped mandibles make them incapable of performing nest maintenance, brood care, or even obtaining food, but they are excellent weapons that easily pierce through other ants’ exoskeletons. This proves useful during raids on Serviformica nests. These raids are initiated by scouts who recruit up to thousands of workers, though slave workers rarely participate. The ants march in dense columns following a scent trail, pour into the attacked nest, and quickly leave with the stolen brood (Wilson 1971).

Polyergus has no reason to kill the workers of the raided species, so they only do so when these workers try to defend themselves. This differs from F. sanguinea, whose raids often lead to massacres. The blood-red ants are not dependent on slaves like the Amazon ants, so their raids mainly focus on obtaining food and eliminating competition (Seifert, 2018).

Slave species: F. cunicularia (Latreille 1798), F. fusca (Latreille 1758), F. rufibarbis (Fabricius 1793), F. gagates (Latreille 1798), F. clara (Forel 1886), F. cinerea (Mayr 1853), F. fuscocinerea (Forel 1874), F. gerardi (Bondroit 1917), F. tianshanica (Seifert&Schultz 2009).

Raids on Formica s. str. nests often end in failure (Czechowski, 2007), and colonies combining enslaved wood ants and Amazon ants are unstable and prone to internal conflicts (Seifert, 2018).

Bibliografia / References

Brunner E, Trindl A, Falk KH, Heinze J, D’Ettorre P 2005: Reproductive conflict in social Insects: Male production by workers in a slave-making ant. Evolution 59(11): 2480-2482.
Czechowski W 2007: Behavioural and socially parasitic relations between Polyergus rufescens (Latr.) and Formica polyctena Först. (Hymenoptera, Formicidae). – Entomologica Fennica 18:54-64.
Emery C., 1911. Beobachtungen und Versuche an Polyergus rufescens. Biologisches Zentralblatt, 31(20): 625-642.
Mori, A., P. D’Ettorre and F. Le Moli, 1994. Mating and post-mating behaviour of the European Amazon ant, Polyergus rufescens (Hymenoptera, Formicidae). Boll. Zool. 61: 203-206.
Mori, A., Grasso, D., Visicchio, R. et al. Colony founding in Polyergus rufescens: the role of the Dufour’s gland. Insectes soc. 47, 7–10 (2000).
Seifert B (2018) The ants of Central and North Europe. Lutra Verlags- und Vertriebsgesellschaft, Tauer
WILSON, E. O. The insect societies. 1971.