Formica rufa

  Formica rufa czyli mrówka rudnica, należy do mrówek leśnych, potocznie nazywanych też kopcówkami, których mamy w Polsce 6 gatunków, w większości ciężkich do odróżnienia. Formica rufa zamieszkują Eurazję od półwyspu iberyjskiego aż po Bajkał. Gniazdują na skrajach lasów iglastych i mieszanych, z rzadka też liściastych, na polanach czy częściach lasu z rzadkim drzewostanem. Tworzą okazałe kopce o średnicy przekraczającej często 1m, zbudowane z igliwia, gałązek i innych materiałów. Są silnie drapieżne – oczyszczają las z martwych zwierząt (głównie bezkręgowców) i zjadają wiele owadów uznawanych za szkodniki. Średniej wielkości gniazdo wg. szacunków myrmekologów zjada nawet 2 miliony owadów rocznie. Dzięki przekopywaniu znacznej ilości gleby, mrówki te przyczyniają się do lepszego dostawania się powietrza i wody do głębszych warstw lasu, co przyspiesza procesy rozkładu martwej materii organicznej. Mrówki rudnice mają też wielki udział w roznoszeniu nasion, które wytwarzają specjalne elementy – elajosomy, bogate w tłuszcze i węglowodany. Mrówki zbierają takie nasiona by pożywić się elajosomem, a samo nasiono wyrzucają, powodując rozprzestrzenianie się ich często na znaczne odległości. Przeciętna kolonia może rocznie przenieść nawet 30 tysięcy nasion. Ważną część diety stanowi także spadź mszyc, które mrówki hodują przeważnie na drzewach. Dla gospodarki leśnej jest to raczej pozytywny aspekt działalności mrówek, ponieważ mszyce stanowią bazę pokarmową dla licznych owadów zjadających również szkodniki drzew. Niewielkie są natomiast szkody wyrządzone przez kopcówki: zjadanie pożytecznych owadów i mechaniczne niszczenie roślin lub drewna. Sumując wszystkie wpływy mrówki rudnicy na las, zdecydowanie można mówić o działalności na korzyść ekosystemu. Właśnie ze względu na to, mimo, że nie są zagrożone wymarciem i występują pospolicie w całym kraju, objęto je częściową ochroną gatunkową, tak jak i pozostałe gatunki kopcówek. W związku z tym nie można przetrzymywać lub chwytać żywych ani martwych Formica rufa na terenie Polski bez specjalnego pozwolenia. Również w wielu innych krajach europejskich mrówki te objęte są ochroną gatunkową. W Polsce nie można również hodować tego gatunku bez uzyskania zgody z RDOŚ. Mrówki rudnice zazwyczaj tworzą kolonie z jedną królową (monoginiczne), ale też rzadziej z wieloma (poliginiczne), głównie na wyspach brytyjskich. Loty godowe odbywają się wiosną. Kolonie Formica rufa zakładane są na drodze czasowego pasożytnictwa na koloniach innych Formica, głównie F. fusca. Królowa rudnicy wnika do kolonii gospodarza, a tamtejsze robotnice przyjmują ją i opiekują się jej potomstwem, jednocześnie wypędzając z gniazda własną matkę. Takim sposobem pojawiają się robotnice pasożyta, a gospodarz z czasem wymiera. Kolonie poliginiczne mogą ulegać podziałowi dając początek nowej kolonii. W populacjach monoginicznych może być nawet ponad 100 000 bezpłodnych robotnic. Mrówki te znane są z obfitego pryskania kwasem, często na znaczne odległości. Nie posiadają natomiast żądła.

  Formica rufa, i.e. the red wood ant, belongs to the group of forest ants, of which there are 6 species in Poland, most of them difficult to distinguish. Formica rufa inhabits Eurasia from the Iberian Peninsula to Lake Baikal. They nest on the edges of coniferous and mixed forests, rarely deciduous ones, in clearings or parts of forests with sparse trees. They create impressive mounds with a diameter often exceeding 1 m, made of pine needles, twigs and other materials. These ants are highly predatory – they clear the forest of dead animals (mainly invertebrates) and eat many insects considered pests. Medium-sized nest according to myrmecologists can eats up to 2 million insects a year. By digging up a significant amount of soil, these ants contribute to better access of air and water to the deeper layers of the forest, which accelerates the decomposition processes of dead organic matter. Red wood ants also play a major role in dispersing seeds, which produce special elements – elaiosomes, rich in fats and carbohydrates. Ants collect such seeds to feed on the elaiosome, and they throw away the seed itself, often spreading it over considerable distances. An average colony can transfer up to 30,000 seeds per year. An important part of the diet is also the honeydew of aphids, which the ants usually tend on trees. For forest management, this is a rather positive aspect of ants’ activity, because aphids constitute a food base for numerous insects that also eat tree pests. However, the damage caused by these ants is minor: they eat beneficial insects and mechanically destroy plants or wood. Summing up all the impacts of the red wood ant on the forest, it can definitely be said that they are beneficial to the ecosystem. For this reason, even though they are not threatened with extinction and are common throughout Poland, they, as well as other 5 species, are protected.. Therefore, you cannot keep or capture live or dead Formica rufa in Poland without special permission. These ants are also protected in many other European countries. In Poland, it is also impossible to keep this species without obtaining a permit from the Regional Directorate of Environmental Protection. Red wood ants usually form colonies with one queen (monogynous), but also less often with many (polygynous), mainly in the British Isles. Mating flights take place in spring. Formica rufa colonies are established by temporary parasitism on colonies of other Formica species, mainly F. fusca. The red wood ant queen enters the host colony, and the workers there take her in and take care of her offspring, at the same time driving their own mother out of the nest. In this way, workers of the social parasite appear and the host dies out over time. Polygynous colonies may divide, giving rise to a new colony. In monogynous populations there may be over 100,000 workers. These ants are known for spraying acid profusely, often over considerable distances. However, they do not have a stinger.